Khám phá nét đặc trưng trong văn hoá ẩm thực của hoa Sen

Tác dụng của sen

Tại nước ta, sen là loài cây đặc biệt, hiếm có loài cây nào được con người tận dụng triệt để tất cả các bộ phận như hoa sen, từ rễ, thân lá, hoa, tơ, hạt, tim sen, ngó sen, hay củ sen… Bằng sự sáng tạo, người Việt Nam đã chế biến những món ăn rất đặc trưng, mang đậm hương vị và bản sắc Việt.

Khoa học cũng đã công nhận những công dụng vàng của hoa sen trong y khoa, với hơn 20 tác dụng cho các chứng bệnh thường gặp như: giảm cholesterol, kiểm soát đường huyết, giảm căng thẳng, giảm mỡ trong máu, cải thiện khả năng sinh sản, hạ huyết áp, chống ợ chua, tim mạch, ngừa ung thư, bảo vệ gan, hỗ trợ chứng mất ngủ… Nên từ lâu, sen đã trở thành một nguyên liệu quý để các nhà khoa học nghiên cứu và chế tạo ra các phương thuốc trị bệnh rất hiệu quả.

Bên cạnh đó, hoa sen còn trở thành biểu tượng phổ biến trong quà tặng made in Việt Nam như: tơ lụa, trà sen, khăn lụa, áo dài hoa sen, nón lá hoa sen, vật phẩm phong thuỷ có hình ảnh của hoa sen… Với vẻ đẹp thanh tao, cao quý, những quà tặng đến từ sen luôn mang đến nhiều ý nghĩa tốt lành và thể hiện sự tinh tế của người tặng.

Những món ăn truyền thống nổi tiếng của Việt Nam làm từ sen

Hoa sen trong nền văn hoá ẩm thực vô cùng phong phú, đặc sắc từ trong hương vị và lẫn vẻ đẹp vừa tinh tế, vừa cuốn hút. Thực tế, không chỉ riêng ở Việt Nam mà sen cũng được nhiều nơi trên thế giới dùng là nguyên liệu trong ẩm thực. Song, đầu bếp các nước đa số chỉ dùng hạt sen và một số ít bộ phận khác.

Chỉ ở Việt Nam, sen mới được khai thác triệt để và xuất hiện nhiều món ăn rất phổ biến, thể hiện đặc trưng của văn hoá ẩm thực Việt.

Cơm sen cung đình

Đây là món ăn góp phần đem tinh hoa ẩm thực của Việt Nam lên một đỉnh cao mới và được nhiều bạn bè quốc tế ghi nhận. Ẩm thực cung đình Huế nổi tiếng bởi sự tinh tế và thanh tao. Và cơm sen là món ăn đặc biệt có khả năng dung hoà cả hai yếu tố này.

Cơm sen được các đầu bếp lựa chọn kỹ từ những hạt gạo dẻo thơm nhất, nấu chung với hạt sen vừa thơm vừa bùi. Một bí quyết  để cơm có mùi thơm sâu, người Huế còn nghĩ ra sáng kiến gói cơm vào lá, vào hoa sen. Cơm được dâng tiến cho vua, nên ngoài khâu chuẩn bị chu đáo thì còn đòi hỏi sự trình bày bắt mắt, tao nhã. Từ đó đến nay, cơm sen cung đình vẫn giữ cho mình vẻ đẹp cao sang và hương vị xưa cũ không hề nhạt phai.

Trà sen

Trà sen là một nét đẹp trong khía cạnh trà Việt. Trà sen khác biệt với trà tim sen, thường thấy là trà ướp hương sen, nổi tiếng nhất là trà ướp hương từ những bông sen mọc ở Hồ Tây. Rất nhiều nghệ nhân làm trà với kinh nghiệm quý báu đều cho rằng hoa sen ở hồ này hấp thu được nhiều linh khí đất trời nên có hương thơm hơn hẳn hoa sen của những nước khác.

Trà sen Hồ Tây là sự hòa quyện giữa hương vị đậm đà của chè Tân Cương (Thái Nguyên) với hương thơm ngát của gạo sen Bách Diệp. Qua đôi bài tay khéo léo của những người thợ tạo ra thức trà thơm ngon, đậm đà, thanh nhã. Hiện nay, trà sen Hồ Tây đã trở thành thức uống làm quà tặng vô cùng tinh tuý của người Hà Nội.

Chè nhãn lồng hạt sen

Chè nhãn lồng hạt sen thơm mát là món chè giải nhiệt mùa hè nổi tiếng của xứ Huế. Nghe tưởng chừng chỉ là một món chè đơn giản nhưng khâu chuẩn bị lại rất công phu. Giai đoạn đầu, lúc hạt sen chưa được bán sẵn như bây giờ, phụ nữ phải tự tách từng hạt sen từ sen tươi, tách tim sen để không bị đắng. Nhãn thì được tách vỏ, tách hạt sao cho thật khéo để vừa đủ cho hạt sen vừa không làm nhãn bị rách.

Chè nấu với đường phèn là cho ra vị ngọt mát lành nhất. Vào những tiết trời nóng nực thì ăn vừa ngọt vừa thơm, lại còn có công dụng hạ nhiệt rất tốt.

Cốm sen

Cốm và lá sen là có thể nói là một đôi hoàn hảo không thể tách rời, “Ở đâu có cốm, ở đó hẳn phải có lá sen”. Đây là một thức quà truyền thống của người Hà Nội vào mỗi dịp thu đến. Lá sen xanh biếc gói cốm xanh hay được ví von như gói lại cả sắc thu Hà Nội.

Không chỉ có cốm, mà các món như bánh cốm, chả cốm gần như phải luôn đi với lá sen. Cốm thơm mát lành, lá sen cũng thơm dịu nhẹ, hai mùi hương hoà lẫn với nhau tạo nên hương vị mộc mạc, tự nhiên mà cũng vô cùng cuốn hút khiến cho ai nghe thấy cũng yêu thích hương và vị của cốm sen

Xôi sen

Trong ẩm thực Việt, nhiều vùng miền rất ưa dùng lá sen để gói các món làm từ gạo nếp, trong đó có món xôi. Tuy thành phần nguyên liệu không sen, chỉ ở ở công đoạn cuối, các nắm xôi nóng hổi thơm ngon được bao bọc bởi chiếc lá sen màu xanh có mùi dìu dịu, thanh thanh mang đến một vò xôi sen vô cùng đặc biệt không dễ bị lẫn với những vò xôi khác.

Ngoài những món ăn vừa kể trên, sen còn mang đến vô số các món ăn mang hương vị Việt như: gỏi ngó sen, mứt sen, cháo sen, bánh tráng trộn ngó sen, chè sen hoa cúc, rượu sen, sữa hạt sen, kẹo sen… Bên cạnh đó, những cánh hoa được sử dụng để tô điểm món ăn, rễ ngoài món gỏi có thể dùng chế biến nhiều món ăn hằng ngày của người Việt.